De grote adviesbureaus verdienen echter goud geld aan al die dure opleidingen, dus die hebben er geen belang bij om deze boodschap actief uit te dragen. En managers, waarschijnlijk bang voor hun eigen positie, wijken niet graag af van 'de norm', dus die blijven gewoon trainingen voor hun mensen bestellen. En vakbonden willen hun onderhandelingspositie behouden, dus die geven het ook niet graag op. Kortom, tegen beter weten in worden er nog steeds bergen geld aan zinloze trainingen verspild. Schokkend, maar waar.
Om toch een beetje tegemoet te komen aan de eigen vrije wil van mensen, had men bij ons, enige jaren geleden, voor de zoveelste verplichte trainingsronde het zogenoemde FEBO-model bedacht. Dan kon je zelf kiezen, net als bij de FEBO uit de automatiek, welke training je wilde volgen. Ongeveer dezelfde vrijheid als mogen kiezen uit de guillotine, het vuurpeloton of ophanging.
In het aanbod zat ook de training 'non violent communication'. Ik las dat de Amerikaanse psycholoog Marshall Rosenberg hiervoor een communicatiemodel had ontwikkeld dat was gebaseerd op het naleven van de eigen principes, het absoluut niet willen kwetsen en het rekening houden met ieders belang. Nou, wat mij betreft, appeltje eitje. Ik leef geheel volgens mijn eigen principes, ik ben er in de regel niet op uit om anderen te kwetsen en ik gun bovendien vrijwel iedereen het allerbeste. Dus koos ik de makkelijke weg en schreef me in.
Nou, dat ging goed mis! Waar ik geen rekening mee had gehouden, was met de totale afwezigheid in dit model van het concept 'humor'. Of op z'n minst, het ontbreken van enig gevoel daarvoor bij de trainer. Al bij binnenkomst ging het mis. Ik zag een collega zitten die ik ook al bij eerdere trainingen volgens dit FEBO-model was tegengekomen, dus ik zei zuchtend: "Nee hè!" Tja, dat is de manier waarop Frits en ik met elkaar omgaan. We hebben groot respect voor elkaars kwaliteiten, mogen elkaar ook erg graag, want, we hebben dezelfde HUMOR. Maar de trainer herkende de ironie totaal niet! Die greep het direct aan als een mooi voorbeeld voorbeeld van hoe het NIET hoorde. Frits zei nog gniffelend: "Nou hoor je het ook eens van een ander!", maar ook dat pikte de trainer niet op. Het werd een heel ding voor hem. Ik zou Frits bewust hebben gekwetst en de rest van de cursisten zouden zich hierdoor heel ongemakkelijk hebben gevoeld. Dat iedereen riep "Nee echt niet, want zo doen ze altijd!" hoorde de man niet eens. Hij zat helemaal vast in zijn eigen waarheid! Overigens wel geheel conform de theorie van het model. Ik dacht hem te kunnen bevrijden door te zeggen dat ik zijn opmerking, dat ik Frits opzettelijk zou hebben gekwetst, zelf ook als zeer kwetsend ervaarde, maar daar wilde hij niet aan. Ik had dat achteraf misschien ook beter niet lachend kunnen zeggen. Dat deed misschien wel afbreuk aan de impact ervan. Achteraf. Maar goed, de toon was gezet en dan moest de cursus nog beginnen.
We kregen oefengesprekjes. Ik speelde dan een manager, die in een toneelstukje, een andere cursist, die een medewerker speelde, moest ontslaan. Oh, wat heb ik een hekel aan die leervorm. Men doet altijd net alsof het echt is, maar het is natuurlijk niet echt. Iedereen weet ook dat het niet echt is. Het is en blijft een toneelstukje, met publiek. Misschien zijn er mensen die er wel iets van opsteken, maar ik heb er niks aan. Helaas zijn er maar weinig trainers die daar rekening mee willen houden als ik ze dat zeg. Ik wil best kijken en observeren en feedback geven als ik anderen daarmee help, maar laat mij niet acteren. Maar nee, ik moest gewoon meedoen. Tja, en als je mij laat acteren, ja, dan acteer ik ook echt. Dus in mijn gesprekje zei ik tegen mijn tegenspeelster: "Nou beste Miranda, je weet zelf, we waarderen je zeer en we kunnen niet zonder je. Maar, vanaf maandag gaan we het toch proberen! Tot ziens!"
De groep lachte, maar de trainer ontplofte! Hij kon er de humor niet van in zien. Hij gaf, beter dan ik dat ooit zou kunnen, prachtig weer wat 'non violent communication' precies NIET is. Hoe ik het in mijn botte hersens haalde om dit zo te zeggen, of ik dan helemaal geen gevoel in mijn donder had, en dat ik beter kon stoppen als ik niet serieus wilde zijn. Dus ik stond op en wilde inderdaad gaan om de man te ontlasten, maar hij sommeerde me weer te gaan zitten en te voelen hoe het was als er dit tegen je werd gezegd.
Het toneelstukje moest dus nóg een keer worden opgevoerd, alleen was ik nu degene die ontslagen werd en Miranda de manager die het mij met mijn eigen woorden zou moeten vertellen. Nou, daar zaten we dan weer, tegenover elkaar. Miranda begon al een beetje te giegelen, want die kende mij natuurlijk ook.
"Nou, Salvatore," begon ze, terwijl ze haar gezicht met moeite in de plooi hield, "we kunnen eigenlijk niet zonder je, maar maandag gaan we het toch proberen."
"Oké," sprak ik opgewekt, "tot dinsdag dan maar!"
Een ouwe mop, maar toch weer goed voor een lach. Maar niet bij de cursusleider. Hij liep vuurrood aan en kon geen woord meer uitbrengen. Hij keek alleen maar naar me. Als blikken konden doden, was ik niet meer geweest. Maar ik weet dat blikken niet kunnen doden, dus keek ik vrolijk glimlachend terug.
"Ik stel voor dat we even een korte koffiebreak inlassen," zei de trainer na een lange stilte. Hij had zichzelf kunnen herpakken.
"Ja goed idee. Doen we. Werd tijd," mompelde de groep en ging weg.
Ik stond ook op, maar toen iedereen weg was en hij en ik alleen in het cursuslokaal achterbleven, liep ik naar de man toe, schoof een stoel bij en ging tegenover hem zitten. En eerlijk, ik vond het op dat moment oprecht rot voor hem dat ik zijn 'les', hoe beroerd gegeven ook, zo had verstoord. Ja, ik had me gedragen als een puber. Weliswaar had ik me er door hem toe laten uitlokken, maar het voelde toch niet goed. Dus ik zei:
"Ik wil je mijn excuus aanbieden voor het verstoren van je training. Eerlijk. En ik wil me de rest van de cursus positief opstellen, observeren en meedoen met discussie, maar laat me dan geen dingen meer doen die ik niet wil."
Het duurde even, maar toen koos ook hij eieren voor zijn geld, stak zijn hand uit en zei: "Akkoord. En ik heb mijn dag niet vandaag." Ik moest dat waarschijnlijk opvatten als een soort excuus van zijn kant. En ja, het kon natuurlijk dat ie zijn dag niet had, al betwijfelde ik eerlijk gezegd of er überhaupt dagen waren waarop ie z'n dag wel had. Maar goed, ik schudde zijn hand, tegen de groep zeiden we dat we het hadden uitgepraat en ik hield me de rest van de training koest en pleegde geen humor meer. Hij vinkte, als tegenprestatie, mijn trainingstegoedbon af. En ik had toch iets geleerd, namelijk, non violent communication, is niet mijn ding!
Ach, ik weet zelf ook wel, dat ik geen makkelijke leerling ben. Ik moet altijd heel veel moeite doen om me te voegen naar de wensen van de trainer. De ene keer gaat me dat beter af dan de andere keer. Oh, ik zou een boek vol kunnen schrijven met opleidingsverhalen. Misschien zou het mooi leermateriaal zijn voor mensen die cursussen geven. En wie weet, als ik ze niet meer verplicht hoef te volgen, schrijf ik dat boek ook nog wel keer: Lesgeven voor Dummies.
Groetjes, Salvatore